قفسه‌نوشت ۳۴۱: مرور چهار کتاب

عادت به موازی‌خوانی دارم و این روش را می‌پسندم چرا که با توجه به احوالاتم کتاب می‌خوانم نه با توجه به برنامهٔ از پیش‌تعیین‌شده که معمولاً در واقعیت عملی نخواهد شد. نقطه مشترک همهٔ این کتاب‌های این مطلب آن است که خواندن‌شان بیشتر از یکی دو ماه و بعضاً یکی دو سال طول کشیده است.

قفسه‌نوشت ۲۷۷: مهدویت و آرامش روان؛ از محمد سبحانی‌نیا

 

سعی این کتاب ۱۹۵ صفحه‌ای آن است که نخست با صحبت پیرامون موارد یادشدهٔ آرامش در علم روان‌شناسی نوین برگرفته از آرای بزرگانی چون مازلو، فروم و جیمز طرح مطلب کند و سپس اندیشهٔ موعودگرای شیعه را منبع الهام آرامش برای انسان متمدن نشان بدهد. سعی نویسنده بسیار ستودنی است اما کتابی که قبل از خواندن بشود در موردش حدس زد و توضیحات کتاب کمک شایانی به اصل مطلب نکند، یک جای کارش می‌لنگد. لحن نوشتاری کتاب چیزی است مابین ادبیات آخوندی و مقالات علوم انسانی که هیچ کدام به درد کتاب نمی‌خورند. یعنی احتمالاً نه گروه علوم انسانی‌خوان با این کتاب ارتباط بگیرند نه مخاطب پامنبری. آن‌قدری این کتاب مرا جذب نکرد که نیمه رهایش نکنم.
 

قفسه‌نوشت ۱۹۱: شفقت افراطی؛ از تارا براک

حرف کلی کتاب این است: هر وقت در حالت سخت روحی درگیر شدید (مثل عصبانیت، وادادگی، افسردگی و حالاتی شبیه به این) با چهار مرحله آن را برطرف کنید که مخففش می‌شود RAIN (باران). مرحلهٔ اول شناخت مشکل، مرحلهٔ دوم این که به احساساتتان اجازهٔ بروز بدهید، مرحلهٔ سوم آن که بررسی کنید چرا درگیر این احساس شده‌اید، و مرحلهٔ آخر پروراندن جوانب آن احساس و رهایی از احساس بد. کتاب ملهم از تفکرات و تعالیم بودایی است که سال‌هاست در فضای جامعهٔ آمریکایی طرفدار دارد.

 

اما این کتاب الکن است. حرفی برای گفتن ندارد. حتی آن چهار مرحله را نیز نمی‌تواند توضیح بدهد. پرحرف است و پرادعا (البته این‌ها نظرات شخصی من است و ممکن است این کتاب مناسب سلیقهٔ دیگران باشد). به یک‌چهارم نرسانده رهایش کردم. 

 

پی‌نوشت: دورهٔ طولانی‌ای به کتاب مانند لقمهٔ نان نگه می‌کردم که اگر اضافه بیاید مصداق اسراف است. پس هر جور شده تا تهش می‌خواندم فارغ از آن که چیزی از آن بفهمم یا اصلاً به دردی بخورد. اما از آن غافل بودم که انسان نسبت به وقت خود تعهد بالاتری دارد. 
 

قفسه‌نوشت ۱۴۳: طرز فکر؛ نوشتهٔ کارول دووک

حرف اصلی «طرز فکر» این است که انسان‌ها مخلوطی از دو طرز فکر بسته و مبتنی بر رشد هستند. در طرز فکر بسته استعدادها از نظر شخص از پیش تعریف‌شده و بعضاً محدود هستند. البته انسان‌های با طرز فکر بسته معمولاً با موفقیت‌های ناشی از زعم مستعد بودن خود جلو می‌روند ولی به محض اولین شکست آغاز عقب‌گردشان رقم می‌خورد. در مقابل در طرز فکر مبتنی بر رشد آن چیزی که اهمیت دارد آن است که در هر شرایطی انسان با وجود داشته‌ها و درس از اشتباهات گذشته قدمی رو به جلو بردارد. 

نویسنده برای اثبات تجربی حرف خود فصل‌های مختلفی در مورد کسب‌وکار، روابط خانوادگی، تدریس و تربیت فرزند می‌آورد. مثلاً به زعم نویسنده، اگر تربیت فرزند بر مبنای برچسب‌گذاری و تشویق‌های مصنوعی که مثلاً تو مستعد هستی (به جای آن که فرزند را برای تلاش تشویق کنند) باشد، آن کودک به محض روبه‌رو شدن با مشکلات درجا می‌زند. این مسأله در مورد کار و تحصیل هم صادق است. نویسنده از تجربیات تدریس خود در دانشگاه‌های کلمبیا و استنفورد مثال می‌آورد که چگونه انسان‌هایی که بازتر به مسأله نگاه می‌کردند توانستند خودشان را از شرایط دشوار به سلامت رها کنند. البته نویسنده بر این امر تأکید دارد که همهٔ ما انسان‌ها در مسائل مختلف تلفیقی در نوع طرز فکر هستیم و کسی را شاید نشود پیدا کرد که فقط در یک طرز فکر بگنجد. بالاخره طرز فکر بسته این حسن را دارد که انسان را از خطر کردن افراطی بازمی‌دارد. 

در مجموع این کتاب نسبت به بقیهٔ کتاب‌های [الکی] هیجان‌بخش در این موضوع این حسن را دارد که از زبان یک متخصص و به طرزی واقع‌بینانه [و نه تهییج بیهوده که تو همه کار می‌توانی بکنی] نوشته شده است.