محمدصادق رسولی

۲ مطلب در آذر ۱۴۰۳ ثبت شده است

قفسه‌نوشت ۳۴۹: زمین سوخته؛ از احمد محمود

در ویکی‌پدیا از قول بی‌بی‌سی فارسی نوشته شده است: «وقتی خبر کشته شدن برادرم را در جنگ شنیدم، از تهران راه افتادم رفتم جنوب. رفتم سوسنگرد، رفتم هویزه. تمام این مناطق را رفتم. تقریباً نزدیک جبهه بودم. وقتی برگشتم، واقعاً دلم تلنبار شده بود. دیدم چه مصیبتی را تحمل می‌کنم. اما مردم چه آرام‌اند. چون تا تهران موشک نخورد، جنگ را حس نکرد. دلم می‌خواست لااقل مردم مناطق دیگر هم بفهمند که چه اتفاقی افتاده است. همین فکر وادارم کرد که زمین سوخته را بنویسم.»

این رمان سال ۱۳۶۱ نوشته شده است. راوی اول شخص است و شبیه به خود نویسنده، برادرش را در جنگ از دست می‌دهد. داستان در اهواز رخ می‌دهد، جایی نزدیک به خط مقدم و مربوط به سه ماه اول جنگ است. قصهٔ حیرانی، سرگردانی، کمبود سوخت و غذا، گرانی، بی‌قاعدگی و رفتارهای سرخود افراد داغ و انقلابی مانند اعدام سرخود دزد خانهٔ مردم، و در نهایت شور انقلابی مردم برای دفاع از شهر و کشور. 

از این رمان خیلی تعریف شده است و مثلاً مسعود فراستی یکی از طرفداران آن است. اما این رمان واقعاً مشکلات عمیق فنی دارد. اول از همه، اصلاً استفاده از اول شخص برای زاویهٔ دید معنایی ندارد وقتی وارد ذهنیات شخصیت زیاد نمی‌شود و صرفاً مانند دوربینی اتفاقات را روایت می‌کند. و ای کاش صرفاً این روایت اول شخص تعینی بود حال آن که جاهایی به ذهن شخصیت‌های مقابل رسوخ می‌کند و قاعدهٔ روایت صحیح را به هم می‌زند. دوم آن که مانند «مدار صفر  درجه» که بیشتر از شصت-هفتاد صفحه‌اش را نتوانستم تحمل کنم، رمان در استفاده از مکالمات بیش از حد افراط کرده است. گاهی توصیفات واگویه و تکرار همان مکالمات است. متأسفانه اتفاقات عمیقاً دردناک داستان، به خاطر ضعف روایت، حس زیادی را برنمی‌انگیزد. از نظر جذابیت روایت تاریخی، با توجه به آثار پسینی داستانی و سینمایی در مورد روزهای آغازین جنگ، این رمان همان مزیت نسبی خود را از دست داده است. اواخر داستان ضرباهنگ بیشتری می‌گیرد ولی به نظرم دیگر خیلی دیر شده است. در آخر داستان بخشی از محله بمباران می‌شود و همه حتی آن مرد محتکر گران‌فروش و مرد چشم‌چران داستان کشته می‌شوند. بعضی هم موجی می‌شوند، مخصوصاً گلابتون که بر اثر فشار موج، نوزادش را محکم به زمین می‌کوبد و نوزاد در وضعی بسیار فجیع کشته می‌شود.
 

۱۳ آذر ۰۳ ، ۲۱:۰۴ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
محمدصادق رسولی

قفسه‌نوشت ۳۴۸: غلبه بر اضطراب پیش‌نگرانه؛ از وینستون و سیف

 

برخلاف بیشتر کتاب‌های خودیاری که پر از قصه و صفحه‌پراکنی بی‌خود است، این کتاب مختصر و مفید و در حد ۱۶۰ صفحه به مسألهٔ تردید در تصمیم‌گیری و اضطراب پیش‌نگرانه (معطوف به آینده) پرداخته است و برخلاف کتاب‌های این حوزه اصلاً دست به توصیه‌های عجیب و غریب نزده است. اصل حرف آن است که به خاطر سه دلیل عمدهٔ کمال‌گرایی (perfectionism(، ترس از پشیمانی نسبت به تصمیم (fear of regret) و ترس از عدم قطعیت (fear of uncertainty)، عدم تصمیم‌گیری همراه با تفکر دوری تکرارشونده (overthinking) اتفاق می‌افتد. حال آن که هیچ چیزی به کمال نزدیک نمی‌شود، هیچ وقت نمی‌شود تضمین داد که پشیمان نمی‌شویم و هیچ وقت عدم قطعیت به وجود نمی‌آید. مهم‌تر آن که جنگیدن با این احساسات، کتمان این احساسات یا توصیه به مضطرب نبودن (تقریباً کاری که در سنت‌های خانوادگی مرسوم است) مسأله را بدتر می‌کند. روی آوردن به عادت‌های فراموشی مانند پناه آوردن به داروی مسکن، تماشای فیلم‌های سرگرم‌کننده و مشغول شدن به هله‌هوله صرفاً این اضطراب‌ها را موقتاً پس می‌زند تا این اتفاقات با قدرتی بیشتر برگردند و اصطلاحاً «پدر صاحب‌بچه را دربیاورند.» از آن بدتر که حرف‌های  کلی مانند مثبت‌اندیشی، حذف تفکرات سمی منفی یا قانون جذب همه و همه فکرهای جادویی غیرقابل اثبات (و در واقع غلط) هستند. توصیهٔ کلی نویسندگان روی آوردن به تفکر عقل سلیم است که اولاً این کاملاً طبیعی است که آدم نگران باشد و این هم طبیعی است که بعضی افراد به دلایل مختلف بیشتر از بقیه نگرانی داشته باشند. حرف آن است که سعی شود با نگاهی فراشناختی (metacognitive) یعنی تفکر در مورد طرز فکر، این فکرهای منفی را حلاجی کرد و در بیشتر موارد به این نقطه رسید که در این فکرهای تکرارشونده چیزی جز وسواس فکری بی‌مبنا وجود ندارد. سعی شود در لحظه زیست و بین برنامه‌ریزی (planning) و تفکر تکراری بی‌فایده تفاوت قائل شد. شاید خط به خط این کتاب توصیف وجهی از احساسات و رفتارهای شخصی من باشد.

همان طور که گفتم برخلاف بیشتر کتاب‌های خودیاری در این حوزه، خبری از قصه‌گویی‌های درازدامن نیست. نویسندگان دو کتاب قبل از این کتاب داشته‌اند که قانع شدم آن‌ها را تهیه کنم و بخوانم.

پ.ن: نکته‌ای حاشیه‌ای این که کتاب‌ها تقریباً حجم برابر و طرح جلد و انتشاراتی یکسان دارند (در آمریکا بر اساس تعداد صفحات کتاب قیمت نمی‌خورد و گاهی قیمت یک کتاب هزار صفحه‌ای ارزان‌تر از صد صفحه‌ای است). حالا قیمت اولی (۲۰۱۷) ۱۸ دلار،‌ دومی (۲۰۱۹) ۱۹ دلار و این آخری (۲۰۲۲) ۲۲ دلار است. پیدا کنید پرتقال‌فروش تورم را.
 

۰۹ آذر ۰۳ ، ۲۲:۱۹ ۱ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰
محمدصادق رسولی