چند وقت پیش یاد کتابی که سالها پیش خوانده بودم افتادم و متوجه شدم این کتاب را در جابجاییها گم کردهام. دنبال نظر دیگران در مورد این کتاب بودم که به کانال یوتیوبی blogging theology از مسلمانشدهٔ سابقاً مسیحی به اسم پال ویلیامز برخوردم که با دقت مثالزدنیای این کتاب را مورد بررسی قرار داده بود. کمکم به مطالب این کانال علاقهمند شدم تا که رسیدم به مصاحبهاش با اسرار رشید در مورد پاسخ به خداناباوران. استدلالهای رشید با وجود آن که هیچ کدام جدید نبودند برایم جالب بود. به این خاطر که خیلی به حاشیه نمیرفت، برای اثبات چیزی از محکمات دینی دلیل نمیآورد که دچار دور در استدلال شود و البته به مغالطات رایج خداناباوران میپرداخت. همین شد که این کتاب را تهیه کردم و خواندم.
این کتاب بخشهای مختلف دارد. اول به مسألهٔ نئوآتئیسم اشاره میکند و به جنبههای فرهنگی اجتماعی آن میپردازد و ادعا میکند حرف جدیدی آورده نشده است. نوخداناباوری جنبشی است که بعد از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ شکوفا شد و چهار پیامبر اصلی دارد از جمله ریچارد داوکینز. بسیاری از استدلالهای آنها عطف به مسائل بیربط مانند تکامل داروینی و اتفاقات بنیادگرایی دینی است که لزوماً باعث رد وجود خالق نخواهد بود و مثلاً شاید بشود بخشهای عهد عتیق و انجیل یا نوع خاصی از مذهب دینی را رد کرد. در ادامه رشید اسرار مخاطب را با انواع مغالطات آشنا میکند و سپس با معرفی علم کلام اهل سنت و مقایسهٔ گذرای آن با تفکر معتزله، به استدلالهای موجود خصوصاً استدلال واجبالوجود میپردازد. جالب است که اصطلاح contingency به نظرم از ممکنیت خیلی گویاتر است و برای من همین تغییر کلمه باعث شفافتر شدن استدلال شد. در بخشهای بعدی کتاب، رشید به شبهات بسیاری در مورد دین اسلام پاسخ میدهد که البته اگر کسی مثلاً با کتابهای مطهری مأنوس باشد هیچ کدام از این پاسخها برایش تازگی ندارد.
سخنرانی دیگری مربوط به شش سال پیش از این نویسنده دیدم که انتقاد به شیعه و سلفیها بود. انتقادش به شیعه محدود میشد به طیفی که لعن علنی میکنند و قمه میزنند. ولی بخش سلفیاش برای من خیلی جالب بود: حتی نسبت به تخریب قبرهای بقیع انتقادهایی داشت که پنداری سخنران خود شیعه باشد.
https://m.youtube.com/watch?v=LHztul3udts&pp=ygUMYXNyYXIgcmFzaGlk
پینوشت:
به نظرم در میان نویسندگان ایرانی، اگر حسین نصر را که به انگلیسی مینویسد کنار بگذاریم، نویسندهای که به زبان روز و بدون گیر و گرفتهای اصطلاحی حوزوی که باعث طرد مخاطب غیرحوزوی میشود، مطالب دینی را مورد بازنگری قرار بدهد و با شبهات موجود دست و پنجه نرم کند، خیلی کم داریم. برای شما آرزوی موفقیت دارم اگر بخواهید مثلاً کتابهای جوادی آملی را در این موضوعات بخوانید.
